Kışı Kovan, Baharı Çağıran “Farşang Festivali”
Coğrafi koşulların ülkenin kültürel mirasına etkisi olarak, Macaristan’da her yıl Şubat ayında “kışı korkutmak” ve bahara “merhaba” demek için festival düzenleniyor. Farşang Festivali olarak bilinen bu festival, ülkenin Mohaç kasabasında yapılan meşhur “Busójárás Karnavalı”nın bir diğer versiyonu niteliğinde.
Yazı ve Fotoğraflar: Cem Tekkeşinoğlu
Kışları sıcaklığın -15 dereceye düştüğü, denize kıyısı olmadığı için karasal iklimin egemen olduğu Macaristan’da kış ayları oldukça çetin geçiyor. Geçmiş yıllarda üç metreye ulaşan karla, yağıştan dolayı kesilen elektrik hatlarıyla mücadele eden ülke için kış, gündelik hayatı etkileyen bir faktör. Coğrafi koşulların ülkenin kültürel mirasına etkisi olarak, Macaristan’da her yıl Şubat ayında “kışı korkutmak” ve bahara “merhaba” demek için festival düzenleniyor. Farşang Festivali olarak bilinen bu festival, ülkenin Mohaç kasabasında yapılan meşhur Busójárás Karnavalı’nın bir diğer versiyonu niteliğinde. Geleneksel Macar kıyafetlerinin yanı sıra, korkunç maskelerin ve kıyafetlerin de giyildiği “Busó”ların yani maskeli ve beyaz kürklü elbise giyen insanların yürüdüğü bu festival, “Busó Yürüyüşü” olarak da biliniyor. Sokače lehçelerini konuşan Šokaclar, yani bölgede eskinin yerlisi, bugünün azınlığı olan Hırvatlar tarafından ülkenin güneyinde başlatılan bu festival, daha sonra tüm ülkeye yayılarak gelenek haline geldi.
Festivalin doğuşuna dair iki farklı hikâye biliniyor. En yaygın rivayete göre; Osmanlı şehre geldiğinde Mohaç’ta yaşayan yerliler kasabadan kaçtı ve yakınlardaki bataklık ve ağaçlıklarda yaşamaya başladılar. “Šokac” ve Maskeli Süvari anlatıları da bu hikâyenin bileşenlerinden. Diğer rivayete göre de “Busó”lar Türkleri değil de kışı korkutmak için bunu yapıyorlar. Türklerle ilgili rivayetlerde sıkça geçen anlatılar ise şöyle; “Korkmayın, yaşamlarınız yakında tekrardan iyi olacak ve evlerinize geri döneceksiniz. O zamana kadar savaşa hazırlanın; kendiniz için çeşitli oyma silahlar ve korkunç maskeler hazırlayın ve Maskeli Şövalye geldiğinde fırtınalı gece için bekleyin.” Bir gece ateş başında otururlarken aniden yaşlı bir “Šokac” yanlarına gelip bunları söyledi. Onun buyruklarını yerine getiren yerlileri, birkaç gün sonra, fırtınalı bir gecede, Maskeli Şövalye ziyaret etti. Yerlilere korkunç maskeler takıp Mohács’a (Mohaç) geri dönmelerini ve ellerinden geldiğince gürültü çıkarmalarını söyledi. Yerliler şövalyenin dediklerini yerine getirdikten sonra Türkler, gürültüden, maskelerden ve fırtınadan korkarak şeytanların onlara saldırdığını düşündüler. Böylece kasabadan kaçtılar.
Festivalin düzenlendiği yerlerden biri olan Baranya bölgesine bağlı Mágocs kasabasında yapılan etkinliklerde, katılımcılar Macar folk müziği eşliğinde dans ediyor. Yaşlı kasabalılar evlerinin önlerine çıkarak karnavala katılan, kasabayı çeşitli danslar ve müzikler eşliğinde turlayan insanlara sıcak şarap ve geleneksel Macar içkisi olan “palinka” ikramı yapıyor. Farşang Festivali, 2009 yılından bu yana UNESCO Kültürel Miras Listesi’nde yer alıyor.
