Nissim de Camondo Müzesi
Dışarıdan bakıldığında Paris’in 8. bölgesinde yer alan binalardan çok farklı olmayan bir ev. Onu diğerlerinden ayıran özelliği ise girişindeki tabelanın varlığı: Nissim de Camondo Müzesi.
Yazı ve Fotoğraflar: Serdar Korucu
Konstantiniye’den Paris’e Bir Sefarad Aile
Kalın duvarları arkasındaysa bir Sefarad ailenin İstanbul, Paris ve sonunda Auschwitz’e uzanan hikâyesi saklı. Nissim de Camondo Müzesi, Paris’te turistlerin “mutlaka gezilecek” yerler listelerinin ilk sıralarında yer almasa da önemli mekânlar arasında. Bunun tek nedeni evin Moïse de Camondo tarafından ağırlıklı olarak 18. yüzyılın ikinci yarısına ait eserlerle süslenmiş olması değil. “Doğu’nun Rothschild’leri” olarak anılan bir Sefarad ailenin Osmanlı payitahtı Konstantiniye’den, Fransa’nın başkentine uzanan yolculuklarına da tanıklık etmesi.
Ev, 1860 yılında Osmanlı İstanbul’unda Sefarad bir ailede doğan Moïse de Camondo tarafından 1911 yılında, mimar René Sergent’e yaptırıldı. Versailles içinde bulunan XV. Louis’nin metresi Madam de Pompadour için yaptırdığı “Petit Trianon” şatosunu andıran bir şekilde…
Evin müze olarak kamuya açılması, İstanbul’da Pera-Galata bölgesinin yeniden yapılanmasında önemli rol oynayan, bugün özellikle “Camondo Merdivenleri” ile anılan, Fransa’daysa en önemli sanat koleksiyoncuları olarak ün salan ailenin gündelik yaşamının içine girilebilmesini sağlıyor.
Müzenin dört bir yanında bir kişinin fotoğrafı var: Nissim de Camondo. Nedeni bu evin, dedesi ile aynı ismi taşıyan torunun anısına müzeye dönüştürülmüş olması. Camondo Ailesi için ilk büyük felaket 1. Dünya Savaşı ile başladı. Almanya ile Fransa arasında ihtilaflı bölge Lorraine’de bulunan Teğmen Nissim de Camondo hava muharebesinde bir Alman uçağı tarafından vurularak 1917’de hayatını kaybetti.
Oğlunun ölümünün ardından Moïse de Camondo yaşadığı evi müze olarak Fransız devletine ve onun denetimindeki Dekoratif Sanatlar Müzesi’ne bırakmaya karar verdi. Müze 14 Kasım 1935’teki ölümünün ardından açıldı.
“Babam Kont Nissim de Camondo ve 5 Eylül 1917’de bir hava muharebesinde kaybettiğim talihsiz oğlum hava kuvvetleri pilotu Nissim de Camondo’nun anılarını ebedileştirmek isteğiyle Paris’te Monceay Sokağı 63’teki konağımı, ölümümdeki haliyle, yine Paris’teki Dekoratif Sanatlar Müzesi’ne (Musée des Arts Décoratifs) bırakma kararı almış bulunuyorum. Konağım ve içindeki tüm koleksiyonlar oğluma adandığından, burası Nissim-de-Camondo adını taşıyacaktır.”
Ailenin son üyeleri ise Holokost sırasında öldürüldü. Moïse de Camondo’nun kızı Béatrice, eşi Léon Reinach ve iki çocuğu Fanny ve Bertrand, 1943-1944 yıllarında Auschwitz’in kurbanları arasında yer aldı. Böylece Camondo ailesi sona ermiş oldu. Onların anılarını yine Paris’teki “Mémorial de la Shoah”ta bulmak da mümkün. Kurbanların isimlerinin yer aldığı duvarların üzerinde…
