Ağrı’nın Üç Yüzü

Fotoğraf: Saner Şen

Dünyanın en yüksek zirvesi Everest de dâhil olmak üzere bütün heybetli dağların pek çok ismi vardır. Everest, Nepal’de Sagarmatha, Tibet’te Chomolongma’dır. Ağrı da pek çok isimle anılır. Selçukluların Eğridağ dedikleri Ağrı; Ararat, Masis, Kuh-i Nuh, Cebel ül Haris olarak da adlandırılır. Ararat adının dağın kendisi gibi garip bir serüveni var: Eski İbranice yazılmış olan Kitab-ı Mukaddes’te ünsüz harflerle “rrt” şeklinde geçen adlandırma, bir pasajda Nuh’un Gemisi’nin oturduğu dağ, iki yerde Assur kralı Sin-ahhe-riba’yı öldüren katillerin kaçtığı ülke, bir bölümde de Mini ve Aşkenaz ile birlikte bir krallık olarak geçer. Kitabı Batı dillerine çeviren Ortaçağ rahipleri, “rrt” ünsüzlerine birer “a” ünlüsü ekleyerek Ararat olarak okumuşlar. Ancak uzun yıllar bölgede Urartu kazılarını yöneten Prof. Dr. Veli Sevin, Ararat’ın bu okunuşunun da doğru olmadığını ve Urartu olması gerektiğini söylüyor. Dolayısıyla Ararat, İÖ 9-7. yüzyılda Aras ve Dicle arasında hüküm süren Urartu Krallığı’nın adının Batı dillerinde okunmuş İbranice karşılığı.