Yusuf Franko’nun İnsanları
Yusuf Franko’nun karikatürlerinde yansıttığı sosyal çevre, zengin kapitalistleri, yüksek cemiyet mensupları, Osmanlı paşaları, Levantenleri, yedi düvelden diplomatlarıyla, özel bir dünyaya aitti. Bu dünya, Beyoğlu / Pera’daydı. Yusuf Franko ve insanları Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi(ANAMED) tarafından yeniden gün yüzüne çıkarıldı ve geçtiğimiz dönemlerde sergilenme imkânı buldu.
Kaynak: ANAMED / Fotoğraflar: İlker Gürer
1956 yılında Kapalı Çarşı’da bir halıcı, Amerikalı bir diplomata bir albüm sattı. Albüm, diplomat ve ailesiyle birlikte uzun bir yola çıktı. Nil Nehri’nden geçti, Abadan’a uçtu. Afganistan, Hindistan, Nepal, Burma, Kamboçya, Vietnam, Endonezya ve Japonya’ya gitti. Kendisini Kuzey Amerika’da buldu, Vermont’u gördü. Sonra Toronto’da yeniden bulundu. İzlanda’da bir ara durak yapması gerekti, ama istikamet belliydi: Beyoğlu. Albümün içinden Osmanlı bürokratı, hariciyeci, mutasarrıf, cemiyet adamı, oyuncu, karikatürist Yusuf Franko Kusa ile müthiş yeteneğiyle çizdiği 19. yüzyıl sonu Beyoğlusu ve insanları çıktı: “Yusuf Franko’nun İnsanları.”
Lübnan’dan İstanbul’a göçen, Osmanlı Hariciyesi’nde kendine yer açan ve buradan yeniden Lübnan’a uzanan Franko Kusa Ailesi; Şark Meselesi’nin göbeğinde, gündüzleri sıkı uluslararası pazarlıklarda, akşamları cemiyet davetlerinde boy gösteren Osmanlı paşaları ve yedi düvelin diplomatları; yerli ve yabancı sermayeciler, turistler, sanatçılar; kendini bulma ve gösterme sancısında bir sanat ortamı Beyoğlu’nda buluşmuştu. Yusuf Franko’nun albümü hepsini bir araya getiriyordu; hepsi, Yusuf Franko’nun 1884 ve 1896 yılları arasında oynattığı oyunu oynuyordu.
Yusuf Franko’nun karikatürlerinde yansıttığı sosyal çevre, zengin kapitalistleri, yüksek cemiyet mensupları, Osmanlı paşaları, Levantenleri, yedi düvelden diplomatlarıyla, özel bir dünyaya aitti. Bu dünya, Beyoğlu / Pera’daydı. Bizans başkentinin çeperinde bir Ceneviz kolonisi olarak gelişen Galata ve onun uzantısı Pera, 19. yüzyıl Osmanlı başkentinde Avrupalılaşmanın sembolü olarak görülüyordu.
