İzol Aşireti


Yıllardır merak ederdim İzol aşiretini. Çünkü konukseverlikleri ve yiğitliklerine dair çok hikâye dinlemiş veya okumuştum. Gelin gibi nazlı giden Fırat suyunun akışına kaptırıp vardım yöreye. Bir selam verdim, bin selam aldım.
Yazı: Faik Bulut / Fotoğraflar: Umut Kaçar
Aşiret mensupları gittiğim her şehir, ilçe ve köyde namlarına yakışır biçimde karşıladılar; misafir ettiler, lokmalarını paylaştılar; köylere götürdüler ve gülümseyerek uğurladılar. Özetle, kendilerine yakışanı misliyle yaptılar. Biz, hikâyeye coğrafyadan başlayalım:
Doğuda Tektek Dağları; kuzeydoğuda Susuz Dağı, güneyde Nemrut Dağı; Beydağları, Güneydoğu Toroslar, Nemrut ve Murat dağları, Zülküf Nebi Dağı, Bağın, Gelincik dağları ve Karacadağ, Mazı Dağı… Karakaya Barajı, Göksu ve Dilaver çayları… Çınar’daki Huri Deresi (Besta Huriyan) ve İzol havzasındaki tarihi Kömürhan Köprüsü gibi kadim uygarlıklardan kalma çok sayıda mağara, höyük ve tarihi esere rastlanır İzol mıntıkasında. Tunceli’nin Mazgirt ve Malatya’nın Kale (İzollu) ilçelerine bağlı köylerde badem ağaçları; dağkeçisi, kurt, tilki, sincap, ayı, domuz bulunur. Mazıdağı-Derik dağlık hattında kaplumbağa, dağkeçisi, tilki, kurt, tavşan ve keklik yaşar. Ceviz, incir, nar, zeytin ve dut yetişir. Mazıdağı’nda hayvancılık ve tarım yapılır; koyun ve keçi sürüleri beslenir. Siverek-Diyarbakır arasında uzanan İzol köylerinde hayvancılığın yanı sıra yerin yedi kat dibine kadar uzanan taşlık arazi temizlenip tahıl ekilir.
Fırat ile Dicle nehirleri arasındaki bölgelerde yoğunlaşmışlar: Urfa, Diyarbakır, Adıyaman, Malatya, Mardin, Konya, Isparta, Gaziantep, Kilis, Elazığ, Bingöl, Sivas, Van ve Erzurum. Suriye (Halep, Kamışlı, Şam ve Golan Tepesi) ve Ürdün (başkent Amman ile Salt şehirleri). Suriye’deki İzollar, Selahaddin Eyyubi’nin ordusunda muhafızlık yapanların torunları ile Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde birçok nedenle sınırı geçip yaşayanlardan oluşuyor. Ürdün kolunun önderi Mehmet Ağa, bir kan davası nedeniyle oraya gitmiş. Tahmini nüfus 20-25 bin kadar. Aralarında bakan, diplomat, müsteşar, yüksek rütbeli komutan ve milletvekili olanlar var. Kral, kimi misafirlerini İzol beylerinin konaklarında ağırlatacak kadar kendilerine güveniyormuş.