Lykia Limanları

Lykia’dayım. Phaselis’te deniz çok eski, belki arkaik, belki daha da eski bir dille konuşuyor. Aynı seslerle sayısız duygu anlatıyor. Her sözcüğün içinde binlerce başka sözcük, her fısıltıda binlerce kapı var.

Yazı: Tevfik Taş / Fotoğraf: Tolga Sezgin

Antalya Körfezi’nin batısında, Tekirova’nın kuzeydoğusundaki yarımadanın üzerine kurulmuş Phaselis antik kenti. Kentin sınırlarını kuzeyde Gökdere Vadisi, güneyde Üç Adalar’dan Tahtalı Dağı’na uzanan hat belirliyor. Amasyalı antik coğrafyacı Strabon, Phaselis’i şöyle tanımlıyor: “Bundan (Korykos’tan) sonra üç limanlı bir kent olan Phaselis’e ve bir göle gelinir. (…) Phaselis yakınında deniz kenarında dağlar boyunca, Büyük İskender’in ordusunu geçirdiği uzun geçitler bulunur. Burada Pamphylia Denizi’nin yanında ve kıyıda dar bir geçit bırakarak uzanan Klimaks adında bir dağ vardır ve sakin havalarda bu geçitte su yoktur ve böylece yayalar buradan geçebilir; fakat deniz kabarmışsa dalgalar bu bölgeyi önemli bir ölçüde kaplar.”

Bugün Phaselis’in etrafını sarmalayan otoyolları, insanın neredeyse bütün gözerimini kaplayan devasa reklam tabelalarını, paratifoya yakalanmış gibi düzensizlikten neredeyse nefes alamayan kasabalarını anlatmak yazan için de okuyan için de can sıkıcı, dehşetengiz olur. Phaselis’te irili ufaklı çam korularına bakarken, inşaatçı sektörünün serdengeçtileri buraları ne zaman yakacaklar diye düşünüyorum. Önce bir yangın, sonra oteller, AVM’ler; sonra da yeni kıyı yasası aklıma geliyor… Artık yangına bile gerek yok; satılmadık tek koy, tek kıyı kalmayacak.

Antik yazar Plinius’un tanımı ise Phaselis’in hem bağlı olduğu kentler topluluğunu, hem de coğrafyasını verir: “Pamphylia kıyısındaki son yer, son liman kenttir.” Ve “yöredeki Khimaera Dağı gibi volkanların günlerce lav püskürttüğünü” yine gezginlerin üstadı Plinius yazar. Phaselis adının kaynağını kimi Fenikelilere bağlıyor: “Tanrı esirger”; kimi Hellen dilinde ise Phaselos “fasulye” sözcüğünden geldiğini söylüyor; kimi kaynaklar da Luvi kökenli Passala, “deniz kentçiği” anlamına geldiğini aktarıyor.